İnsülin Hormonu Nedir ve Neden İhtiyaç Duyarız?

İnsülin vücutta farklı süreçlere dahil olan bir hormondur. Hem karbonhidratların metabolize edilmesine ve hücrelerde enerji için glikoz depolanmasına hem de yağ, protein ve bazı minerallerin kullanılmasına insülin hormonu yardımcı olur.

İnsülin hormonu sindirilen yiyeceklerin vücut tarafından kullanılması için önemli olduğundan dolayı insülin seviyesinde yaşanabilecek sorunlar vücudun sistemlerini, dokuları ve organları doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilir.

Tip 2 diyabetiniz varsa insülinin nasıl çalıştığını, diyabetle ilişkili diğer medikal durumları, neden yaşam tarzı uygulamalarının değişmesi gerektiğini ve vücudun yiyeceklere nasıl tepki verdiğini anlamanız gerekir.

İnsülin Hormonu Nerede Üretilir?

İnsülin, hem endokrin hem ekzokrin bez olarak davranan pankreas tarafından salgılanan küçük polipeptit proteinlerden meydana gelen bir hormondur. Endokrin bezleri, vücut fonksiyonlarını düzenleyen hormonları salgılayan bez sistemleriyken ekzokrin bezler sindirime yardımcı olur.

Pankreas midenin arkasında yer alır, (ince bağırsağın ilk bölümü olan) on iki parmak bağırsağının orada bulunur ve Langerhand adacıkları adı verilen hücre gruplarını içerir. Adacıklar beta hücrelerinden oluşur ve insülin üreterek kan dolaşımına salgılar.

İnsülin Vücutta Nasıl Çalışır?

İnsülin hormonu karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasını etkiler. Vücudunuz bu besin maddelerini şeker, amino asit ve lipit moleküllerine parçalar. Vücut bu molekülleri daha karmaşık formlarda depolar ve yeniden birleştirir. İnsülin bu besin maddelerini saklamaya yardımcı olurken glukagon adı verilen başka bir pankreas hormonu ise depolanan besin maddelerini salgılar.

İnsülin, vücudun dengeleme mekanizmasında yer alır ve kan şekeri seviyelerini normal aralıkta tutar. Daha basit bir şekilde insülinin etkileri:

Eğer kan şekeriniz yüksekse: Pankreas, hücrelerin kan dolaşımından glikoz emmesine yardımcı olarak kan şekeri seviyesini azaltacak şekilde insülin salgılar.
Eğer kan şekeriniz düşükse: Pankreas, karaciğerde depolanan glikozun kan dolaşımına girmesi ve kan şekeri seviyesinin yükselmesi için glukagon salgılar.

Yiyeceklerin çoğu tüketildiğinde kan şekeri seviyeleri artsa da en hızlı ve ciddi artış karbonhidrat tüketiminde olur. Sindirim sistemi yiyeceklerdeki glikozu salgılar ve glikoz molekülleri kan tarafından emilir. Artan glikoz seviyeleri pankreasa insülin salgılayarak kandaki glikozu azaltmasını işaret eder. İnsülin, hücre yüzeyindeki insülin reseptörleriyle bağlanır ve glikoz almak için hücreleri açan anahtar görevi görür. Kas hücreleri ve yağ hücreleri dahil olmak üzere neredeyse tüm dokularda insülin reseptörleri bulunur.

İnsülin reseptörleri iki ana bileşene sahiptir - dış ve iç bölüm. Dış bölüm hücrenin dışına uzayarak insülini bağlar. Bu durumda reseptörün iç bölümü, glikoz taşıyıcıların yüzeye doğru hareketlenip glikoz alması için işaret gönderir. Kan şekeri ve insülin seviyeleri azaldıkça, reseptörler boşalır ve glikoz taşıyıcılar hücreye geri döner.

İnsülin ve Tip 2 Diyabet

İdeal koşullarda karbonhidratlardan alınan glikoz hızlı bir şekilde işlenir. Ancak insülin direnci olduğu zaman (yani hücreler insüline karşı direnç gösterdiğinde), bu durum olmaz ve yüksek glikoz seviyeleri soruna neden olur. İnsülin direnci, reseptörün bağlanmasını engeller. Bu durum yetersiz insülin reseptörü olmasına, işaret verme sorunlarına veya glikoz taşıyıcıların doğru çalışmamasına neden olur.

İnsülin direnci, tip 2 diyabet teşhisinden önce gelişir. Pankreas vücutta insülin hormonu eksiğini kapatmak için daha çok çalışır. İnsülin artışı işe yarar ve kan şekeri bir süreliğine normale döner. Ancak bir süre sonra insülin direnci kötüleşir ve pankreas talebi karşılayamadıkça, glikoz seviyeleri artmaya başlar ve seviye çok yükselince şeker hastalığı teşhisi konulur. Bu durum ne kadar uzun süre devam ederse pankreasın o kadar çok çalışması gerekir ve insülin hücreleri yavaşlayarak ölür.

İnsülin direnci aşırı kilolu veya aşırı yağlı kişilerde de görülebilir. Yağ, bir bariyer oluşturarak insülinin işini yapmasını engeller. Nedeni ne olursa olsun insülin fonksiyonunu yerine getiremez.

İnsülin Yağ Metabolizmasını Nasıl Etkiler?

Karbonhidrat ve yağ mekanizması yakından ilişkilidir ve insülinden etkilenir. Eğer insülin doğru bir şekilde çalışmazsa sorun ortaya çıkar.

Örneğin; yüksek insülin seviyeleri beyne yanlış işaret gönderebilir. Bu işaretler beyine vücutta fazla insülin olduğunu ve hücrelerin glikoz istediğini söyler. Buna karşılık beyin karbonhidrat ister, daha fazla yağ depolamayı söyler ve yağ yerine karbonhidratların yakılmasını emreder. Bu nedenle tip 2 diyabet olanların kilo vermesi zor olabilir.

İnsülin aynı zamanda yüksek trigliserit seviyeleri üzerinde de önemli bir rol oynar.

İnsülin karaciğerde, glikojenin glikoza dönüştürülmesini ve depolanmasını tetikler. Yüksek insülin seviyesi, karaciğerin glikoza doymasına neden olabilir. Bu durumda karaciğer daha fazla depolama yapmaz. Glikoz ise lipoprotiene dönüşen yağ asitlerini oluşturmak için kullanılır ve kan dolaşımına salınır. Bunlar serbest yağ asitlerine parçalanır ve diğer dokularda kullanılır. Bazı dokular trigliserit oluşturmak için bunları kullanır.

İnsülin yağ hücrelerinde, yağ parçalamasını durdurur ve trigliseritlerin yağ asidine parçalanmasını engeller. Glikoz hücrelere girdiği zaman gliserol adı verilen bir bileşeni oluşturmak için kullanılır. Gliserol, trigliseritleri oluşturmak için karaciğerdeki fazla serbest yağ asitleriyle birlikte kullanılır. Bu da yağ hücrelerinde trigliserit birikmesine neden olabilir.

İnsülin Protein ve Mineralleri Nasıl Etkiler?

İnsülin, proteinlerden elde edilen aminoasitlerin hücrelere girmesine yardımcı olur. Bu süreç engellenince kas kütlesi yapmak zorlaşır.

İnsülin aynı zamanda hücrelerin potasyum, magnezyum ve fosfata karşı daha alıcı olmasını sağlar. Elektrolit olarak bilinen bu maddeler vücutta elektrik iletimine yardımcı olur. Bunlar kas fonksiyonu, kan pH seviyesini ve vücuttaki su seviyesini etkiler. Elektrolit dengesizliği, sık idrara çıkma nedeniyle su ve elektrolit kaybına neden olacağı için yüksek kan şekeri seviyesi ile kötüleşebilir.

İnsülinin Daha İyi Çalışmasına Nasıl Yardımcı Olursunuz?

İzlenen stratejiler insülin hassasiyetini arttırmaya ve insülin direncini azaltmaya yardımcı olabilir:

Diyabet yaşam tarzı değişimlerini yaşamınızda uygulayın.
Düzenli egzersiz yapın.
Sizin için en uygun diyet planını bulun.

Gördüğünüz üzere insülin hormonu metabolizmanın düzenlenmesinde önemli bir rol oynuyor. Eğer şeker hastasıysanız, insülinin ne işe yaradığını ve nasıl çalıştığını anlamak şeker hastalığını daha iyi yönetmenize yardımcı olacaktır.

Aşağıdaki içeriklerimizi de incelemenizi tavsiye ederiz.

Sağlıkla kalın.